AINA KUU ZA FASIHI NA TOFAUTI ZAKE

 Fasihi simulizi ni istilahi inayotumiwa na kueleza dhana ya fasihi itolewayo kwa mdomo bila kuandikwa. Istilahi hii ilizuka miaka ya 1970. Fasihi simulizi ni sanaa inayotungwa au kubuniwa kwa kichwa na kuwasilishwa kwa mdomo bila kutumia maandishi. Hivyo fasihi simulizi simulizi ni tukio linalofungamana na muktadha fulani wa kijamii (Mulokozi 2017:37-38)
Fasihi simulizi ni sanaa ya lugha inayotungwa na kuwasilishwa kwa hadhira kwa njia ya maandishi. Kuwapo kwa fasihi andishi hutegemea mambo matatu ambayo ni mtunzi (ambaye kwa kawaida ndiye mwandishi), hadhira (wasomaji) na mdhamini ambaye ni mchapishaji atakayeipigisha chapa kazi iliyoandikwa. Fasihi andishi imegawanyika katika kumbo mbili ambazo ni Nadhumu na Nathari. Nudhumu ni tungo za kishairi wakati nathari ni maandiko ya kimjazo yasiyofuata kanuni za kishairi.

UHUSIANO WA FASIHI ANDISHI NA SIMULIZI
Fasihi simulizi na andishi kuna mambo zinafanana, baadhi ya mambo hayo ni haya yafuatayo
a) Zote hutumia ufundi wa lugha ili kuwasilisha ujumbe wake.
b) Zote hujadili dhamira zinazotokana na migogoro na matatizo ya mwanadamu katika mazingira yake.
c) Zote zina dhima zinazofanan kama vile kuelimisha, kuburudisha
d) Zina tanzu ambazo huzaliwa, hustawi na hufa kufuatana na wakati.

TOFAUTI YA FASIHI ANDISHI NA FASIHI SIMULIZI

a) Wahusika - fasihi simulizi hutumia wahusika ambao si binadamu kwa mfano wanyama, mimea na vitu visivyo na uhai. Fasihi andishi hutumia zaidi wahusika binadamu ni mara chache hutumia wahusika ambao si binadamu kama vile wanyama na mimea.

b) Umri - Fasihi simulizi ni ya kale zaidi. Fasihi andishi ni changa zaidi.

c) Utunzi - Fasihi simulizi hutumia muda mfupi kutungwa kwa vile huwa kichwani na husilishwa kwa kichwa pia. Fasihi andishi hutumia muda mwingi kutungwa kwa vile huhitaji kuandikwa na kuchapishwa mpaka ifike kwa hadhira.

d) Uwasilishaji - Fasihi simulizi huwasilishwa kwa mdomo ishara na vitendo. Fasihi andiahi huwasilishwa kwa maandishi.

e) Tanzu - fasihi simulizi ina tanzu nyingi zaidi. Fasihi andishi ina tanzu chache zaidi.

f) Uhifadhi - Fasihi simulizi huhifadhiwa kichwani wakati fasihi andishi huhifadhiwa kwa maandishi.

          MUHTASARI
Katika makala hii umefahamishwa kuhusu
a) Aina kuu za fasihi ya kiswahili yaani fasihi andishi na fasihi simulizi
b) Uhusiano wa fasihi simulizi na fasihi andishi
c) Utofauti wa fasihi simulizi na andishi.


   REJEA
Mulokozi, M.M (2017) Utangulizi wa Fasihi ya Kiswahili: Kozi za Vyuoni na Vyuo Vikuu.

Comments

  1. AnonymousNovember 29, 2022 at 8:53 AM

    ASANTENI

    ReplyDelete
  2. AnonymousDecember 3, 2022 at 12:09 AM

    Nimependa kazi Yako naomba msaada nifundshe namna ya kuzipata notes zako

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

UKUMUSHI KATIKA VITENZI VYA KISWAHILI

Kiswahili ni lugha ukumushi wa baada ya kikumushwa. Hata hivyo, kuna nyakati ambapo utaratibu huu hukiukwa. Kwa kutumia sintaksia ya vitenzi vya Kiswahili, thibitisha au pinga dai hili. Swali hili imegawanyika  katika sehemu kuu nne, sehemu ya kwanza utangulizi ambayo imebeba dhana za msingi katika kazi kulingana na wataalamu mbalimbali, kiini amabapo sehemu hii tumejadili swali pia hitimisho na marejeleo tuliyoyatumia katika kazi hii. Kwa kuanza na utangulizi dhana ya ukumushi imeelezwa kulingana na wataalamu mbalimbali kama ifuatavyo; Khamisi na Kiango (2002:58) wanaeleza dhana ya ukumushi kuwa ni maneno ambayo siyo vivumishi kwa asili, lakini hufanya kazi kama vivumishi yaani kazi ya kukumusha (kuongeza sifa au taariafa muhimu. Wanaendelea kwa kusema kuwa vikumushi siyo vipashio vilivyo katika kiwango cha neon tu, bali ni pamoja na makundi ya maneno ambayo katika kiwango cha kirai au kishazi. Chuo Kikuu Cha Oxford (2005) hueleza kuwa kikumushi ni neno ambalo linaweza kuwa k...
Read more

UREJESHAJI KATIKA LUGHA YA KISWAHILI

UREJESHAJI KATIKA TUNGO ZA KISWAHILI swali hili linatutaka kujadili ni kwa namna gani urejeshi unavyojitokeza katika tungo mbalimbali za lugha ya Kiswahili. Katika utangulizi tumeweza kutoa fasili mbalimbali kulingana na wataalamu tofautitofauti kisha kiini cha swali ambacho tumeonyesha ni kwa namna gani urejeshi unavyojitokeza katika baadhi ya tungo za lugha ya Kiswahili. katika hitimisho tukatoa majumuisho kuhusiana na mjadala wa swali. Tukianza na fasili za dhana mbalimbali katika swali kama ifuatavyo;- TUKI (1990) wanaeleza kuwa urejeshi ni kitendo cha kuweka kiwakilishi ambacho huweza kutumiwa kupatanisha kishazi, kinachorejelea na kuvumisha kikundi nomino. yaani kishazi rejeshi kinafanya kazi ya kuvumisha nomino katika kikundi nomino hicho. Massamba (2009) anaeleza kuwa kishazi rejeshi ni kishazi ambacho kina uamilifu wa kurejelea kwenye kirai nomino ambacho kinakibeba. Anafafanua kwamba kishazi bebwa ni kishazi ambacho hakiwezi kujitegemea chenyewe na ambacho kimechopekwa nda...
Read more